Over 20 jaar…
Stel je eens voor dat je over een jaar of twintig bij je kind op bezoek gaat. Je staat voor de deur en belt aan. Wat voor persoon hoop je te zien als de deur opengaat? Welke eigenschappen en vaardigheden heeft je kind? Maak eens een mentaal lijstje.
Ok, hier moest je vast even over nadenken of niet? Maar ik vermoed dat het wel gelukt is en dat er dingen opstaan als ‘vriendelijk’, ‘zelfstandig’, ‘zorgzaam’, ‘respectvol’, ‘ruimdenkend’, etc.
Vaardigheden of uitdagingen?
En als ik je had gevraagd een lijstje te maken met actuele ergernissen over je kind? Laten we ze uitdagingen noemen, dat klinkt vriendelijker. Dat was vast sneller gegaan. Als je eenmaal op dreef bent is die lijst zo vol, of niet? Troost je, dat is bij alle ouders zo.
En toch is dat raar. Iedere ouder weet eigenlijk wel dat het doel van opvoeden het eerste lijstje is, maar de realiteit is meestal dat je je vooral bezighoudt met het bestrijden van het tweede lijstje. Met straffen, dreigen, belonen… En het werkt niet.
Hoe werk je dan wel aan dat eerste lijstje?
Checklist voor effectief opvoeden:
- Ben je vriendelijk en vastberaden tegelijk? Is wat je zegt of doet respectvol en bemoedigend voor jou en je kind?
- Heeft je kind het gevoel erbij te horen en van betekenis te zijn? Voelt je kind verbinding met jou?
- Is wat je zegt en doet effectief op de lange termijn? Wat leert je kind ervan? Bedenk dat straf op korte termijn werkt, maar op lange termijn hele negatieve gevolgen heeft. Het leidt tot wrok, wraak, opstandigheid of terugtrekken.
- Zorg je dat je kind waardevolle vaardigheden en karakter ontwikkelt? Zoals respect, problemen oplossen, samenwerken, bijdragen, kortom de dingen op je eerste lijstje?
- Nodig je je kind uit om te ontdekken hoe capabel het is? Kan hij of zij op een positieve manier zijn invloed en zelfstandigheid gebruiken?
Het zal je duidelijk zijn dat straffen en belonen niet aan deze criteria voldoet. Positive Discipline is een opvoedmethode die gebaseerd is op respect, bemoediging en het aanleren van vaardigheden, in plaats van op belonen en straffen.
Hoogbegaafde kinderen opvoeden
Dit werkt uiteraard bij alle kinderen goed, niet alleen bij hoogbegaafde kinderen. Wel is het zo dat de behoefte aan autonomie (‘zelluf doen’) en de gevoeligheid voor de manier waarop het kind benaderd wordt bij deze kinderen een veel sterkere rol speelt. Om nog maar niet te spreken van hun eindeloze onderhandelingsskills en hun feilloze vermogen om jou te confronteren met oneerlijke straffen of inconsequente beloningen… Alleen daarom al is opvoeden met straffen en belonen bij deze kinderen gedoemd om te mislukken.
Belonen of bemoedigen?
Maar belonen is toch prima? Dat hangt er vanaf wat je daarmee bedoelt. Een kind bemoediging en aandacht geven is uiteraard prima, maar meestal wordt met belonen toch iets ander bedoeld. Een mix van loven, prijzen en omkopen. Vooral complimenten en geprezen worden is iets waar hoogbegaafde kinderen vaak mee te maken hebben. Die complimenten hebben vaak betrekking op 1) iets goed kunnen en 2) wat een ander daarvan vindt. Kinderen gaan hier hun identiteit aan ontlenen en kunnen bang worden om fouten te maken. Terwijl fouten prachtige kansen zijn om te leren. Een kind dat bang is om fouten te maken is bang om te groeien. En dat is eeuwig zonde. Positive Discipline gaat uit van bemoediging in plaats van lof. Vergelijk maar eens: ‘Ik vind het zo knap van je’ (lof) of ‘Je hebt het helemaal zelf opgelost, je zult wel trots zijn op jezelf’ (bemoediging).
Achtergrond
Jane Nelsen ontwikkelde deze methode en baseerde zich daarbij op de psychologie van Adler en het werk van Dreikurs. Adler gaat ervan uit dat kinderen sociale wezens zijn die bovenal willen voelen dat ze welkom zijn en er bij horen. Een van zijn belangrijkste uitgangspunten is dat een kind dat zich misdraagt een ontmoedigd kind is en dat dit kind een bedoeling heeft met zijn gedrag. Dit doel kan misplaatst zijn, maar er zit altijd een bepaalde overtuiging en behoefte achter. Door te kijken naar de behoefte achter het gedrag, kan het gedrag op een positieve manier bijgestuurd worden. Een kind dat zich beter voelt doet het namelijk beter. Kinderen hebben bemoediging nodig om te kunnen groeien.
Wil je meer weten? Neem dan contact met me op, of schrijf je meteen in voor een oudercursus Positive Discipline. Ook goed om te weten: het boek Opvoeden met Positive Discipline van Jane Nelsen is inmiddels in het Nederlands vertaald en hier verkrijgbaar.
Zie ook:
>> Oudercursus Positive Discipline
In deze oudercursus ervaar je samen met andere ouders wat Positive Discipine inhoudt: respectvol opvoeden, samenwerking en zelfstandigheid bij je kind bevorderen en (samen) vaardigheden leren.